Osmanlı'nın Japonya'ya hediyesi robot saat : Alâmet

Abdülhamid Han’ın yaptırmış olduğu ‘ALÂMET’ isimli robot; dünyada ezan okuyan ilk saat olma özelliğine sahiptir. Sultan, bu muhteşem özelliklere sahip saati Japonya’ya göndermiştir. Muhtemel ki Japonlar, bugünkü robot teknolojilerini, semâ yapan, ezan okuyan bu saatten almışlardır.

1887 yılında Japon İmparatoru’nun yeğeni Prens Komatsu bir savaş gemisiyle İstanbul’a gelir. Abdülhamid Han’a birtakım hediyeler takdim eder ve Sultan ile görüşmelerde bulunur.

1889 yılında ise; Japon İmparatoru Meiji, İstanbul’a özel elçiler gönderir. Bu elçilerle birlikte; Sultan Abdülhamid Han’a özel hediyeler ve bir de özel bir mektup gönderir. Gönderilen bu hediyeler içersinde; Japonya’nın en büyük nişanı olan, Büyük Krizantem Nişanı’nı da vardır. Bu Nişan, Sultan Abdülhamid Han’a takdim edilir. Özel mektupta ise Japon İmparatoru, Abdülhamid Han’dan; “İslâm dini, ilim ve teknolojik gelişmeler, vakıflar, hayır kurumlar vs. konuları ile ilgili olarak kendilerine Japonca veya Fransızca olarak bilgiler,” gönderilmesini rica eder.

Abdülhamid Han, konuyu Şeyhülislam Cemâleddin Efendi’ye açar. Osmanlı’nın bilgi ve teknolojisi hakkında bilgi isteyen, deniz aşırı bir ülkeye, eli boş elçiler gönderilemezdi. İlk etapta; tezhipli bir Kuran-ı Kerim ve daha bir çok hediye, elçilerle Japon İmparatoru’na gönderilir. Diğer bilgiler için de süre istenir.

Bu süre zarfında Sultan Abdülhamid Han, Yeni Kapı Mevlihânesi saat sanatkârı, Musa Dede’yi Huzur’a çağırır. Musa Dede saat mekaniğini çok iyi bilen zattı. Sultan, Musa Dede’den; “çok iyi bir ekip kurarak, daha önce hiç yapılmamış, eşi benzeri olmayan, teknolojik bir saat yapmasını,” ferman buyurur. Bunun üzerine Musa Dede, yedi kişilik bir ekip kurarak çalışmalara başlar. ” Daha önce hiç yapılmamış, dengi olmayan nasıl bir saat yapmalı ?” Diye derin düşüncelere dalar.

Birkaç gün sonra, Sultan Abdülhamid Han, çalışmalar hakkında bilgi almak için Musa Dede’yi Huzur’a çağırır. Musa Dede ve ekibinin çizdikleri projeleri inceler, ancak bunlardan tatmin olmaz. Çünkü Musa Dede’nin getirdiği çizimler, klasik saat örneklerinin değişik versiyonlarıdır. Huzur’da bulunan Derviş Dede’ye fikri sorulur. Derviş, kağıttaki çizimleri inceler ve şöyle der: “Bu saat Semâzen şeklinde olsun. Her saat başı, kollarını açıp semâ etsin ve gong çalsın.” Sultan Abdülhamid Han projeyi eline alır, dikkatlice inceler, tefekküre dalar ve dahiyane şu fikri söyler: “Hayır gong çalmasın! Ezan okusun. Öyle bir tertip yapın ki, saat başı ezan okusun,” der. Kağıda birkaç ayrıntı çizerek Musa Dede’ye verir. Musa Dede, “Ferman Sultanımındır,” diyerek düşünceli bir şekilde huzurdan ayrılır.

Guguklu, gonglu ve değişik melodili saatler mevcuttu. Bunlar; körük ve mekanik düzenlerle halledilebilirdi. Ama ezan sesi, insan sesiydi. Bu nasıl yapabilirdi? Sultan’a, ‘ Efendim bu nasıl olur?’ Demeden Huzur’dan çıkmıştı. Musa Dede, bu düşüncelerde sahafları dolaşırken, Fakir Dede’ye rastlar. Fakir Dede Melâmi Mevlevî Meşreb bir zattı. Musa Dede, konuyu gizlice Fakir Dede’ye açar. Fakir Dede, Musa Dede’yi neşeye boğan şu bilgileri vermişti: Frenk icadı Gramofondan ilham alınabilir. Edison 1877 yılında fonograf cihazını bulmuştu. Ses kaydı yapan bu cihazı önerir. Gramofonun 1887 yılının 20 Eylülü’nde Emil Berliner tarafından patenti alınmıştı. Yani ezan okuyan saat yapmak mümkündü.

Hemen çalışmalara başlandı. Kısa bir süre sonra, Semâzen şeklinde, normal bir insan boyuna yakın, saatli bir robot yapıldı. Robotun özellikleri şu şekilde idi: Kaideye oturtulmuş gövdesi; saat başı semâ ediyor, bu esnada kollarını açıyor, gümüş levhalardan yapılmış etekleri açılıyor ve aynı anda ezan okuyordu. Etek kısmının üstündeki mazgallardan ezan sesi geliyordu. Öyle bir mekanizma kurulmuştu ki, tüm bunları yaparken yarım metre yürüyor, hem dönüyor ve ezan bitince de tekrar yarım metre geri giderek yerine dönüyor; kollarını ve eteklerini indiriyordu. Robot’un tamamı gümüş ve altın kaplamadan yapılmıştı. Robot’un arka kısmında kurma yeri mevcuttu ve yedi günde bir kuruluyordu.

Robot’u Sultan Abdülhamid Han’a gösterdiklerinde, Sultan çok beğenmiş ve biraz da şaşkınlıkla; ” bunun ismi ALÂMET olsun. Bu tam bir ALÂMET,” demişti.

Alâmet’in, gövdesinin boyun kısmına yakın yerinde; altın işlemeli ay-yıldız, eteğindeki mazgalların altında ise, Osmanlı Devlet Arma’sı bulunuyordu. Sağ kolunun altında ise, bu projede yer alan ustaların baş harfleri yer almıştı.

Sultan Abdülhamid Han; asrın harikası, sanat ve teknoloji eseri olan, ezan okuyan bu robotu, Ertuğrul Firkateyni ile Japon İmparatoru’na, özel bir mektup, başka hediyeler ve nişanlar ile beraber göndermişti.


Firkateynin, kafile Başkanı Albay Osman Bey, gemi komutanı da Yarbay Ali Bey’di. Temmuz 1889 yılında İstanbul’dan yola çıkan gemi, 7 Haziran 1890 tarihinde Japonya’nın Yok

ohoma limanına varmış ve Japon Hanedanınca görkemli bir tören ile karşılanmıştır.

Şimdi, bu Alâmet isimli ezan okuyan saatin varlığı bugüne kadar niye bilinmedi? Biraz bu konuyu irdeyelim: Japon elçiler İstanbul’a gelip, Sultan Abdülhamid Han’a Japonya’nın en büyük nişanı olan Krizantem’i verdiklerinde, mukabiliyet esasına göre, kendilerine Abdülhamid Han’ın da, Osmanlı Devlet’i adına Japon İmparatoru’na bir nişan verip vermeyeceği sorulur. Bunun üzerine Ertuğrul Firkateyni ile ; Osmanlı Özel Nişanı ve yanında diğer hediye ve nişanlar, Osman Bey tarafından Japon İmparatoru’na takdim edilir.

Tarih kitapları ve Osmanlı arşivlerinde bu olaylar belgelerle sabittir. Fakat bilinmeyen konu şudur: Peki Alâmet isimli, ezan okuyan, saatli robottan neden hiç söz edilmez! Bu işin sırrı da şudur: Belgeler de şöyle der: “Osmanlı nişanları, hediyelerle beraber Japon İmparatoru’na takdim edilmiştir.” Bu kısımlar Japonlara ait belgelerde ise şu şekilde mevcuttur: ” Osmanlı Devleti adına, Sultan Abdülhamid Han’ın elçileri, Osmanlı nişan ve hediyelerini Japon İmparatoru’na sunmuşlardır.” İşin püf noktası, Alamet’ten bahsedilmemesinin sırrı burada saklıdır. Şimdi lütfen dikkat buyurun: Osmanlıca, Alâmet demek, nişan, işaret demektir.Yani ALÂMET kelimesinin Osmanlıca lügat karşılığı NİŞAN’dır. İşte sır budur. ALÂMETTEN; NİŞANLAR VE HEDİYELER olarak kayıtlarda bahsedildiğinden, Alâmet adeta kamufle olmuştur. Yani bilerek bir saklama yoktur. Bugüne kadar tarihin tozlu sayfalarında saklı kalmış bir hakikat böylece ilk defa gün yüzüne çıkmış oldu.

Fakat yine de akıllara bazı soru işaretleri gelebilir? Meselâ, Japonlar niye bu robot (Alâmet) gerçeğini ifşa etmemişlerdir? Bu soruya şöyle yanıt bulunabilir: O dönemlerde Japon Hanedanlığı karışıklıklar yaşıyordu. Saraylar ve bazı özel hediye mekânları yağmalandı, soyuldu. Alâmet o karışık dönemde, bu soygunlar esnasında birinin eline geçmiş olabilir. Bir başka soru işareti ise; O dönemlerdeki saat firmaları acaba Alâmet’ten ilham almış olabilirler mi? Mesela, Seikosha saat fabrikası 1892 yılında kurulmuş, 1899 yılında ilk alarmlı saati piyasaya sürmüştür. 1881 yılında Kintaro Hattori tarafından Seiko Co limitet şirketi kurulmuştur. Soru şudur: Acaba Alâmet bu saatlere ilham olmuş mudur?
Alâmet’in tek resmi; muhtemelen YILDIZ yağmasında yanmış olup, deforme olmuş haliyle geride kalkan parçasına baktığımızda; bu projede görev alan ustalardan biri elinde kurma kolu ile görülmekte, yanında ise Alâmet bulunmaktadır.Resmin üzerinde, silinmiş Osmanlıca yazılar ve bir köşesinde silinmiş Japonca harfler yer almaktadır.

çok teşekkürler. Okuyucuları düşünmeye sevek etmesi güzel 1800 lü senelerde Osmanlıda mekanik işçiliğe zekaya bakın, bir de günümüze, umud ediyorum ki "turksaat" serisi saatler bu düşünceyi bir nebze de olsa akılda tutacak mekanik olmasa da içinde yer alan küçük özelliklerle...

Çok ilginç gerçekten, ancak üstadlar tarafından yorumsuz bırakılmasını anlayamadım

Ben yaziyi yeni gordum, malum tum yazilari okuyamiyorum, ama gercekten cok cok ilginc bir bilgi bu.
Bir kere daha sizlerle bu platforrmu paylasmaktan gurur duydum, forumda bu konuda Turkiye'nin en guzel ve ilginc bilgileri konsantre oluyor.

Olay'in kendisine gelince, tarihimiz iyice kurcalanmali, kimbilir daha neler cikacak.
Bu tur zamaninin teknolojik yapitlari ozellikle dervisler ve mevleviler tarafindan gundeme alinmis.
Buradan felsefi sonuclar da cikabiliyor, o insanlari genelde din adamlari olarak gorme egilimimiz var, ama onlar aslinda bilim adamlariydilar.
Yasadiklari felsefe onlari bilime ve buluslara yonlendiriyordu.
O cok eski donemlere baktiginizda eski misir ve yunanlilarin bilimini alip gelistirip daha sonra hacli seferlerinde batiya bir olcude armagan etmislerdir.
bati dunyasi bunlari alip gelistirip guncellemeye basladiginda ise bizlerde bu unutulmaya baslamis
ve
Yasar Kemal'in yer demir gok bakir kitabinda dedigi gibi:
"o iyi insanlar, o iyi atlarina bindiler ve cekip gittiler"

Gunumuzde sufizmi biraz incelersek, felsefesinde gercek bir bilim tasidigini hissedebiliriz.

iyi insanlar iyi atlara binip gitti mısrasının Necip Fazıla ait olduğunu biliyordum. sizin yazınızı okuyunca şaşırdım . sonra araştırdım. hakikaten Necip Fazılın bir şiiri.. fakat Üstad şiiri 1973'ten yazmış. Yaşar Kemal ise Yer Demir Gök Bakırı 1963 te yazmış. arada 10 yıl var . Sanırım esinlenme olmuş .

Boş Ufuklar
Ne kervan kaldı, ne at, hepsi silinip gitti,
'İyi insanlar iyi atlara binip gitti.'

1973

.

mustafasuren demiş ki:

iyi insanlar iyi atlara binip gitti mısrasının Necip Fazıla ait olduğunu biliyordum. sizin yazınızı okuyunca şaşırdım . sonra araştırdım. hakikaten Necip Fazılın bir şiiri.. fakat Üstad şiiri 1973'ten yazmış. Yaşar Kemal ise Yer Demir Gök Bakırı 1963 te yazmış. arada 10 yıl var . Sanırım esinlenme olmuş .

Boş Ufuklar
Ne kervan kaldı, ne at, hepsi silinip gitti,
'İyi insanlar iyi atlara binip gitti.'

1973

Ben yasar kemal'in kitabini lisedeyken okumustum demek ki 71-72
Necip fazil esinlenmis olabilir,
beni cok etkileyen bir cumledir.
Kitabin kahramani kan davalisini vurmak icin pusuda beklerken yasadigi duygu firtinalari arasinda eski insanlari duslerken hep aklina gelen bir cumledir bu.

.

Robotun yanindaki kisi yapan ustadan ziyade Sultan Abdülhamit diye düsünüyorum. cünkü Aldülhamit han'a benziyor.

@katil balina
durumun muhtemel olduğu belirtilmiş ,kesin olduğu değil ,ayrıca yazıda da japonların osmanlının teknolojik gelişme ve durumlarını izah eden belgeler istediği yazılmış yani kıyas ve bilgi alma amacı var ,bizimkilerde bin belgeden bir örnek efdaldir deyip sonuçta bunu çıkarmışlar,tabi birazcık kopya çekmek var ( gramofon) o kadar da olsun
@tüm arkadaşlar
daha 1 ay önce geçmişimizdeki kişilerin saat yaptığını ben bilmiyordum ,yeni yeni öğrendim,o günlerden bugüne gerilediğimizi görünce üzülmemek elde değil,elimizden geldiği kadar bilinen ustalarımızı ve bulabilirsek yaptıkları saatlerin fotoğraflarını da konu açarak ekleyelim

Alâmet in akıbetine ise çok üzüldüm ,keşke bir yerlerden çıksa,bir japon hurdacısının söküp dağıtıp geri dönüşüme gönderdiği durum çok yüksek ihtimal olsa da bu durumu düşünmek bile istemiyorum

Katil Balina@
Ince memed ve demirciler carsisi cinayeti konusunda haklisin galiba ben yanlis hatirladim, eh ne de olsa aradan coook uzun yillar gecti
Bu yanlis hatirlamadan dolayi hepinizden ozur diliyorum.

watcher demiş ki:

Katil Balina@
Ince memed ve demirciler carsisi cinayeti konusunda haklisin galiba ben yanlis hatirladim, eh ne de olsa aradan coook uzun yillar gecti
Bu yanlis hatirlamadan dolayi hepinizden ozur diliyorum.

Bir daha olmasın.

Sayın Sifujack, verdiğiniz bu değerli bilgi metni için size teşekkür ediyor, saygılar sunuyorum.

sağol hakan abi

katil balina demiş ki:

sifujack demiş ki:

Muhtemel ki Japonlar, bugünkü robot teknolojilerini, semâ yapan, ezan okuyan bu saatten almışlardır.

burası biraz abartı sanırım:)

insan elindeki tek örnegi japonlara verip kendi kalır mı hic yav. sıgar mı akla mantığa.

adamlar bu saat vesilesi ile teknolojide alsın yürüsün bizler de tek örnegi kendilerine kendi ellerimizle hediye edip arkadan bakakalalım öyle mi.

hem bu potansiyel memlekette varsa bunu yapanlar neden yerinde dursun. neden daha da gelistirmesinler ya da tamamen bıraksınlar bu isi bu günlere getirmesinler?

gerci kendisini bulamasam da torununu buldum ben.

asimo!

buna bi prgram yazsınlar, arasın dedesini.

hüzünlü hikayesinden de amerikalılar dizi yapar:)

ceddinin peşindeki hisli robotun maceraları

Dun aksam bir tv programinda bu japonya'ya gonderilen robot saat hikayesinin tamamen uydurma ve fantezi oldugu islendi.
Resim o zamanki bir gazeteden konuyla hic ilgisi olmayan bir yazidan alinti imis.
O arada bir telefon geldigi icin detaylarini da tam izleyemedim.
Sanirim (emin degilim) ulke tv idi.

bu kadar rastlantıya pes. burda yazıyoruz tv.lerde çıkıyor fantazi diye valla hayret . Ama ben inanmak istiyorum bu efsanevi olaya

Seikodan patent hakkı isterüüüük.
-tiz elden tüm Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına birer adet otomatik atlas dağıtıla,
-"icat eden biziz, malı götüren sizsiniz" vergisi çıkarılarak seiko'nun yıllık kazancından % 10 vergi kesileee, artı % 18 kdv, % 25 ötv, % 8 damga vergisi, % 5 stopaj, % 2 trt payı, % 1 stv, % 0.5 atv, %0.1 show tv vergisi tahakkuk ettirilerek, toplanan gelirler, Alamet isimli % 100 Türk malı bir saat markası çıkarılması için kullanılaaa.
-çıkarılacak ilk alamet tam otomatik önden çekişli, soldan kurmalı, çalışmayınca sağdan vurmalı olaaaa. kadranda 12 semazen buluna ve her saat başı sema gösterisi yapılaaa,
-takvim penceresinden bir gukuk kuşu çıkaaa ve ezan okuyaaa.
-bu saat limitli ola ama limitleride kendi belirleyeee.
padişahımın fermanıdır...

şaka bir yana bu konuyla ilgili söyleyeceklerim vardı ama toparlayamadım, bir ara yazacağım ama.