Mekanik ya da quartz, klasik ya da modern, sportif ya da şık sahip olduğunuz saati tüm özelliklerini bilerek kullanmak, sadece bir aksesuar olarak değil gerçek bir zaman makinesi olarak tanımak isterseniz bilmek istediğiniz her şeyi bu sayfada bulabileceksiniz.
Kasa nedir?
Saatin makinesinin, kadranının ve göstergelerinin bulunduğu bölüme kasa denir. Kasalar genellikle yuvarlak, dikdörtgen veya fıçı şeklinde üretilir. Kasanın en önemli işlevi, saatin makinesini ve kadranını su, darbeler ve toz gibi dış etkenlere karşı korumaktır. Kasanın arkasında arka kapak bulunur. Arka kapak kasaya; sıkı geçmeli, vidalı veya dik vidalı olarak takılır. Saatlerde arka kapağın olması, pil değiştirme gibi basit işlemlerin saat tamamen sökülmeden yapılmasını sağlar. Kasayla kapak arasında muhakkak bir de conta bulunur. Kasanın üst tarafında ise çerçeve ve cam yer alır. Su geçirmezlik için cam contası da kullanılmaktadır. Saatin yan tarafında tepe, chrono butonları ve diğer ayar butonlar bulunur. Bu butonlar ile kasa arasında yine uygun contalara yer verilmiştir. Kasanın bilezik ya da deri kayışla olan bağlantı parçalarına da boynuz denir.
Malzeme
Saatlerin kasa ve bileziklerinde birçok malzeme ve kaplama seçenekleri bulunmaktadır. Bu malzemeler; Pirinç üzerine beyaz ya da sarı altın kaplama, çelik, çelik üzerine altın kaplama, çelik ve som altın veya çelik ve altın kaplama yani "bicolor", som altın, titanyum ve platin'dir. Bunlara ek olarak kasa ve kadranda kıymetli taşlar da kullanılabilmektedir. Saatlerde kullanılan çelik "315 L" adlı en kaliteli çelik alaşımdır. Kaplamalı modellerde ise kaplamanın mikron cinsinden kalınlığı önemlidir. 10, 20 ve 100 mikron gibi seçenekler bulunur ve kaplama kalınlığı arttıkça kaplamanın dayanıklılığı da artar. Ayrıca PVD denilen 10 mikron kaplama kalınlığına eşdeğer özel bir kaplama çeşidi daha bulunmaktadır.
Bilezik ve Kayış
Kasanın kolda taşınması için kayış ya da bilezik kullanılır. Deri kayışlar çiftlik hayvanlarından elde edilen hakiki deriden ya da suni deriden imal edilir. Bunlara ek olarak kauçuk ve kimi özel malzemeler de kayışlarda kullanılmaktadır. Bilezik ise çoğunlukla kasanın malzemesinden üretilir. Bilezikler genellikle katlamalı tokalı olarak üretilirken deri kayışlar hem katlamalı tokalı hem de normal tokalı olabilir. İlave emniyet kilidi ve kimi özel modellerde kayak ya da dalış gibi sporlarda kullanılan bilezik uzatma parçaları bulunur. Bazı katlamalı tokalarda özel açma butonlarına da yer verilmiştir. Bu butonlara basmadan tokayı açmaya çalışmak tokaya zarar verebilir. Çok kalın ya da çok ince bilek ölçüleri için özel boyutlu kayışlar bulunur ancak genel olarak kayışlar tüm bilek ölçüleriyle uyumludur. Bilezikli modeller ise belirli ölçülerde genişletilip daraltılabilir. Bu işlemin yeterli donanıma sahip servislerde yapılması gerekir.
Cam
Günümüzde saat camları genellikle safir kristalden imal edilir. Safir kristal cam, çizilmelere son derece dayanıklıdır. Mika ise, eskiden kullanılan bir malzeme olduğundan bugün sadece replikalarda yani eski modellerin yeniden üretilen versiyonlarında, eskiye sadık kalmak amacıyla kullanılır. Başka bir alternatif ise mineral kristal camlardır. Bu camlar nispeten kolay çizilir ama darbelere karşı çok dayanıklıdır.
Su Geçirmezlik
Günümüz saatleri ihtiyaçlara göre belirli ölçülerde suya karşı dayanıklı olmak zorundadır. Bir saatin içine su alabileceği kritik noktalar arka kapak, cam-çerçeve-kasa bağlantı noktaları, tepe ve tüm diğer kullanım butonlarıdır. Saatin suya ne kadar dayanıklı olduğu fabrika testlerinde belirlenir ve "metre-su basıncı" cinsinden ifade edilir. Bu ölçünün o saatin dalabileceği derinlikle bir ilgisi yoktur. Örneğin: 30 metre ibaresi bulunan saatlerle sadece el ve yüz yıkamak, 50 metre ibaresi bulunan saatlerle oto yıkamak ve duş yapmak, 100 metreye dayanıklı saatlerle sadece yüzmek, 200 metre ibareli saatlerle ise amatör dalış yapmak mümkündür. Profesyonel dalgıç için ise sadece 500 metre ve üstü ibareli saatler uygundur. Suyla temastan önce tepe kapalı konuma getirilmelidir. Ayrıca tepenin kilitlenebilme özelliği varsa, tepeyi kilitlemek de gerekir. Deri kayışlı saatlerin de sudan uzak tutulması gerekir.
İsviçre’de üretilen su geçirmez saatlerin tümü basınç testlerinden geçirilmektedir. Saatin kasasının geçirildiği “Yüksek Hava Basıncına Direnç”, “Yüksek Su Basıncına Direnç” ve “Sıcaklık ve Mekanik Gerilime Karşı Direnç” testlerini başarıyla tamamlayan saatler “Su Geçirmez” (Water-resistant) saatler olarak tanımlanmaktadır.
Kasalarda bulunan su geçirmezlik ibareleri şu şekilde açıklanabilir:
3 ATM veya 3 BAR (30m veya 100ft)
Her günlük kullanım için gerekli dayanıklılık seviyesidir. Yağmur gibi hafif bir su sıçramasına veya el yıkamaya dayanıklıdır. Ancak yüzmeye elverişli değildir.
5 ATM veya 3 BAR (50m veya 165ft)
Her günlük kullanıma, yüzmeye ve duşa uygun dayanıklılık seviyesidir, ancak dalmaya veya su sporlarına uygun değildir.
10 ATM veya 10 BAR (100m veya 330ft)
Her günlük kullanım ve havuzda yüzmeye uygun dayanıklılık seviyesidir. Tramplenden atlamaya, yüksek basınca veya su sporlarına uygun değildir.
20 ATM veya 20 BAR (200m veya 660ft)
Tramplenden atlama, yüksek basınç ve su sporlarına dayanıklılık için gereken en düşük basınç seviyesidir. Bu koşullara dayanıklı olabilecek tek saat türü “Dalgıç”(Diver) saatleridir.
Saat Makineleri
Saat makinelerinin geçmişi 300 yıl öncesine dayanır. Bugün üretilen modeller hem klasik saat ustalığının inceliklerine hem de yeni teknolojilerinin üstünlüklerine sahiptir. Saat makineleri mekanik ve elektronik (yani quartz) olarak ikiye ayrılır.
Mekanik saatler, kurulan zemberek yayının boşalması ile açığa çıkan enerji sayesinde çalışır. Bu hareket çarklarla göstergelere aktarılır ve bu sayede kadran üzerinden saati okuyabiliriz.
Elektronik saatlerde pilin ürettiği elektrik enerjisi quartz maddesi tarafından titreşime dönüştürülür. Elektronik devreler bu titreşim hareketini düzenleyerek yine çarklarla akrep ve yelkovana iletir.
Kurmalı saatlerde zemberek tepenin çevrilmesi ile kurulur.
Otomatik saatler ise sadece tepe ile değil makinenin merkezine monte edilmiş yarım daire şeklindeki rotor isimli parçanın, kolun hareketi ile sallanmasıyla "kendi kendine" kurulur.
Kadranında akrep ve yelkovan bulunan saatlere analog saatler denir. Dijital saatlerde ise saat dijital bir gösterge üzerinden okunur. Kimi özel modellerde hem akrep yelkovan hem de bir dijital gösterge bulunabilir. Bir saate bakarak ve saati dinleyerek o saatin makinesinin türünü anlayabiliriz. Elektronik saatlerde saniye göstergesi adım adım ilerler. Mekanik saatlerde ise saniye göstergesi süzülerek ilerler Elektronik saatler saniye kolunun çıkardığı zayıf bir tık tık sesi dışında sessiz çalışır. Mekanik saatler düzenli bir çalışma sesi çıkarır.
Mekanik alanda dakiklik, milimetrenin yüzde biri veya mikron olarak ifade edilir. Saatçiler, saniyelik değişimlerden söz ederler. Bu yüksek hassasiyet, mekanizmanın sürekli olarak yerçekimi, metal açılımı, ısı değişimleri, yağlama, sürtünmeden kaynaklanan etkilerin altında kaldığı varsayımıyla oluşmaktadır.
Dakiklik ve ortalama günlük hız, saati kullanan kişinin aktivitelerine göre değişir. Manyetik alanlar (Bilgisayarlar, cep telefonları vb.) saatin çalışmasını etkileyebilir.
Şiddetli çarpma ve darbeler bazı parçaları gevşetebileceğinden bu gibi sarsıntılardan kaçınmanız gerekmektedir.
Mekanik saatler 100’ün üzerinde parçadan oluşan minyatür makineler olduğundan, dakiklikleri quartz saatler kadar kesin olmamaktadır. 24 saatte 6-12 saniyelik sapmalar normal sayılmaktadır.
Saatlerin Çalışma Hassasiyeti
Quartz saatlerin bir ayda 5 saniye ileri ya da geri gitmesi tolerans dahilindedir. Mekanik saatlerde ise bu günde 5 saniye geri ila 20 saniye ileri arasında bir değerde olabilir. Bir günün 86400 saniye olduğu düşünülürse bu yanılma payının 10.000'de 2 ya da 3 gibi çok küçük bir değer olduğu ortaya çıkar. Mekanik saatler her gün aynı oranda ileri yada geri gidiyorsa bu sorun teknik serviste kolaylıkla düzeltilebilir. Ancak bu sapmalar aynı oranda olmuyorsa daha ciddi bir bakım yapılması gerekir. Quartz saatlerin pilleri yaklaşık 3 yıl dayanır. Ancak saatin satın alındığı günden geriye doğru üretildiği güne kadar geçen sürenin de hesaba katılması faydalı olur. EOL yani End of Life göstergesi saatin pili azaldığında devreye girer ve saatin saniye kolu birer saniyede değil dörder saniyede bir ilerlemeye başlar. Bu aşamada pilin 15 gün içinde değiştirilmesi gerekir.
Ayarlar ve Özel Fonksiyonlar
- En Basit Saat:Akrep ve yelkovan sayesinde sadece saati gösterir. Ayar için tepeyi; eğer kilitli ise kilidini açıp, bir defa çekmek yeterlidir. Bu saatlerde gece gündüz ayrımı yoktur.
-Akrep, Yelkovan, Saniye:Basit saat konseptine ek olarak saniye koluna sahiptir. Ayar için tepe çekildiğinde saniye durur.
-Akrep, Yelkovan, Saniye, Tarih:Bu saatlerde tepe bir defa çekildiğinde tarih, ikinci defa çekildiğinde saat ayarı yapılır. Saniye kolu tepe çekili durumda iken ilerlemez. Tarih ayarı için tavsiye edilen; doğru tarihten bir önceki günün tarihin ayarlanması, sonra tepe bir kere daha çekilerek saat ileri doğru alınmasıdır. Tarih doğru güne attığında, eğer vakit öğleden önce ise, akrebin atacağı ilk turda saat ayarlanmalıdır. Eğer vakit öğleden sonra ise akrebin ikinci turunda saat ayarlanmalıdır ki, gece 24'te takvimin doğru bir şekilde atması sağlansın.
-Akrep, Yelkovan, Saniye, Tarih, Gün:Bir önceki modelle aynı olup, tek farkı tepenin bir kez çekilip bir yöne döndürülmesi tarihi, aksi yöne döndürülmesi günleri ayarlar.
Tek Yönlü Döner Çerçeve (BEZEL)
Tek yönlü döner çerçeve 60 dakikaya kadar olan süreleri kolayca ölçmemizi sağlar. Ölçüme başlandığı anda çerçevenin sıfır noktası yelkovanla hizalanır. Böylelikle saate her bakıldığında ne kadar süre geçtiği kolayca okunabilir ve başlangıç zamanını hatırlamaya gerek kalmaz.
Kronograf
Kronograf, bağımsız süre tutma özelliğine verilen isimdir. Kronograf saatler, zamanı göstermenin dışında, bir olayın başlama ve bitişi arasındaki süreyi ölçebilir.
Kronograf saatlerde bulunan elemanlar şunlardır; salise sayacı, saniye sayacı, dakika sayacı, saat sayacı. Bazı kronograf modellerde salise sayacı ya da saat sayacı bulunmayabilir. Bu sayaçların kadrandaki yerleri modele göre farklılıklar gösterebilir. Kronograf butonları ise tepenin üzerinde ve altında olmak üzere iki tanedir.
Basit Süre Tutma
Basit süre tutma işlemi, ilk krono düğmesine basılınca başlar, ikinci basıçta süre tutma durur ve aradan geçen süre okunur. İkinci krono düğmesine basınca krono sayacı sıfır konumuna geri döner.
Takometre (TACHYMETRE)
Bazı kronograf saatler, bu özellik sayesinde 1 kilometreyi kaç saniyede geçtiğinizi ölçerek saatteki ortalama hızınızı gösterir. Takimetre özelliği bulunan saatlerin çerçevesinde kilometre saat cinsinden hız değerleri işaretlenmiştir. İçinde bulunduğumuz araç bir kilometreyi kat ettiğinde , sayacı durdurarak takometre göstergesinin çerçevedeki hangi değere işaret ettiğini okumamız, saatteki ortalama hızımızı bulmak için yeterlidir
Konu: Saat rehberi 
Salı 8 Eyl. - 5:47
